Gökbilimciler, bilinen ilk güneş sistemi dışı ay hakkındaki keşfi duyurdular. Bugüne kadar, astronomlar 3.500’den fazla güneş sistemi dışı gezegen keşfettiler. Fakat bu gök cismi türünün ilk örneği olabilir.
Bu “exomoon” yani güneş sistemi dışı ay olarak isimlendirilen gökcismi, güneş sistemimizdekilere pek benzemiyor. Bu ayın büyüklüğü Neptün’inki kadar büyük, yörüngesi Jüpiter’in yörüngesi kadar. Kütlesi ise Jüpiter’in kütlesinden 10 kat daha büyük.
Güneş sistemi dışı ay, Kepler uzay aracına gelen verilerle tespit edilirken, daha sonra Hubble teleskopu kullanılarak tekrar gözlemlendi.
Astronomlar David Kipping ve Alex Teachey, Science Advances dergisinde ilk güneş sistemi dışı ay olan 1625b-i hakkında sonuçları yayınladılar.
Fakat uzak gezegensel sistemi anlamak için daha fazla gözlem gerektiğini belirttiler.
New York’taki Columbia Üniversitesi’nden Dr. Kipping “Uzay aracı kaynaklı sapmalar, sistemdeki diğer gezegenler veya yıldız aktivitesi gibi diğer olasılıkları dışlamak için elimizden gelenin en iyisini yapmaya çalıştık, ancak sahip olduğumuz tüm verileri açıklayabilecek başka bir hipotez bulamadık” dedi.
Araştırmacılar Kepler 1625b olarak bilinen bir gezegeni, onun ana yıldızının (yani kendi sisteminin güneşinin) önünden geçerken izledi.
19 saatlik geçiş anında yapılan gözlem boyunca, gezegen 8000 ışık yılı uzaklıkta yer alan yıldızdan gelen ışığın bir kısmını engelledi.
Kipping ve Teachey, birkaç kez gerçekleşen geçişten elde edilen verilerden gök cisminin güneş sistemi dışı ay olduğunu düşündüren iki sinyal algıladı. Bu sinyallerin ilki, güneş sistemi dışı ayın, ana yıldızın önünden geçerken yıldızın parlaklığında bir düşüş olmasıydı. İkincisi, çevresindeki gök cisminin yıldızın önünden geçmesi beklenen sürede oluşan zaman sapmasıydı.
Araştırmacıların gördükleri, Dr. Kipping’e göre tam olarak şuydu: yıldızın önünden geçiş sırasındaki fiziksel nicelikler, gök cisminin Neptün büyüklüğünde bir doğal uydu olduğu izlenim veriyordu.
Güneş Sistemi Dışı Ay İhtimli Yönünde Güçlü Kanıtlar
Kepler 1625b-i olarak isimlediilen doğal uydu ve 3 milyon kilometre çevresinde döndüğü gezegeni gaz devi olarak tanımlanıyor. Gezegenin ana yıldız önü geçişinin sona ermesinden yaklaşık 3.5 saat sonra Hubble teleskopu, yıldızın parlaklık değerlerinde ikinci bir düşüş kaydetti. Dr Kipping bunu tasma takılmış bir köpek gibi gezegenini takip eden bir ay olarak tarif etti.
Ayrıca, ayın geçişi tahmin edilenden yaklaşık 1.5 saat önce gerçekleşti. Dr. Kipping bunu gezegenin yerçekimi tarafından çekilme sonucu gerçekleştiğini belirtti.
Araştırmacılar ayrıca farklı senaryoların mümkün olup olmadığını tespit etmek için bilgisayar modelleri kullandılar.
Alex Teachey durum hakkında, ay modelinin en iyi açıklama olduğunu belirtti. İlk güneş sistemi dışı ay iddiasının olağanüstü bir kanıt gerektiğini belirten Teachey, sonuçtan heyecan duyduklarını da ekledi.
David Kipping, böylesi zorlu ve uzak mesafedeki buluş için on yıl emek harcadı. Daha önceki güneş sistemi dışı ay bulguları, daha sonradan aksi yönde kanıtlarla yanlış çıkmıştı.
1625b-i Temmuz 2017’de tespit edilmiş, güneş sistemi dışı ay olarak iyi bir aday olduğu açıklanmıştı. Hatta o zaman Neptün benzeri büyüklüğe sahip olduğu için Nept-moon olarak isimlendirilmişti. Literatür araştırmaları sonucu şimdiye kadar Neptün benzeri büyüklükteki bir ay tahminine ise rastlanmamıştı. Fakat Dr. Kipping fizikte her şeyin mümkün olabileceğini ima ediyor.
Kabul edilen gezegensel oluşum teorisi, Jüpiter’e yakın kütlede uydu oluşumunun zor olduğunu söylüyor. Bunun yerine, bu büyüklükteki bir uydunun gezegen sisteminin evrim aşamalarında yerçekimi tarafından gezegen çekim alanına yakalanmış bir nesne olabileceği gibi bir öngörü de bulunuyor.
Daha fazla Kısa&Net bilgi almak için tıklayınız.
Kaynak:
BBC News
